Η μυθική αμερικανική στρατιωτική ισχύς… κηδεύεται στο Κομπάνι

Το διεθνές σύστημα υπό απειλή

Γράφει ο δρ. Κωνσταντίνος Γρίβας

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ταπεινώνονται στο Κομπάνι από τους Ισλαμιστές του ISIS και από την Τουρκία. Η κατάρρευση του μύθου της αμερικανικής παντοδυναμίας δημιουργεί κενό ισχύος στη Μέση Ανατολή, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Η τράπουλα της διεθνούς γεωπολιτικής ισχύος αργά ή γρήγορα θα ξαναμοιραστεί. Και το ερώτημα είναι: Θα μπορέσει η Ελλάδα να βρίσκεται στη μοιρασιά;

Παρόλο που το Κομπάνι αποδεικνύεται πολύ «σκληρό καρύδι» για τους ισλαμιστές του ISIS, οι τελευταίοι αποδεικνύονται με τη σειρά τους ακόμη πιο ανθεκτικοί στις επιθέσεις εναντίον τους και έχουν φτάσει να απειλούν ξανά τη Βαγδάτη. Η διαφαινόμενη νίκη των τζιχαντιστών στο Κομπάνι αποτελεί ένα ιστορικό ορόσημο, που σηματοδοτεί μία σειρά από εξελίξεις σε ολόκληρο το διεθνές σύστημα.

Καταρχάς βάζει ακόμη ένα καρφί στο φέρετρο του μύθου της αμερικανικής παντοδυναμίας. Ακόμη κι αν έχουν κάποια βάση οι θεωρίες σύμφωνα με τις οποίες οι ΗΠΑ στηρίζουν το ISIS με σκοπό να διασπάσουν τον σιιτικό άξονα Ιράν – Άσαντ – Χεζμπολάχ και να πλευροκοπήσουν τη Ρωσία διαμέσου της Τσετσενίας, κα πάλι πρόκειται για μεγάλη ταπείνωση για την αμερικανική ισχύ. Και η ταπείνωση αυτή θα έχει αναπόφευκτα συνέπειες…

Υποτίθεται ότι η πανίσχυρη αεροπορική δύναμη των Ηνωμένων Πολιτειών, αυτή που καθυπόταξε το Αφγανιστάν, το Ιράκ και τη Σερβία, είχε φτιαχτεί για να αντιμετωπίσει τη Σοβιετική Ένωση στην ακμή της, χτυπά ανελέητα τους τζιχαντιστές. Κι όμως, δεν μπορεί να τους κατανικήσει στο Κομπάνι. Κι αυτό είναι απλώς ακατανόητο και αδικαιολόγητο. Τα λεγόμενα των ειδικών που εμφανίζονται σε διεθνή ΜΜΕ και επιδιώκουν να μας πείσουν για τους περιορισμούς της αεροπορικής ισχύος, θα είχαν νόημα αν οι αμερικανοί προσπαθούσαν να εξαλείψουν ολοκληρωτικά το ISIS σε όλο το έδαφος της Συρίας και του Ιράκ με επιθέσεις από αέρος. Όμως, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Εν προκειμένω έχουμε ένα μικρό μέτωπο γύρω από μία μικρή πόλη, την οποία υπερασπίζουν αποφασισμένοι μαχητές, ενώ οι επιτιθέμενοι βασίζονται σε άρματα μάχης και τεθωρακισμένα οχήματα και προσφέρουν πλήθος στόχων.

Η προσβολή των τζιχαντιστών από αέρος σε επαρκή βαθμό ώστε να επιτρέψει στους Κούρδους να τους διαλύσουν είναι μία αποστολή που θα μπορούσε να φέρει εις πέρας η αεροπορική δύναμη μιάς μικρής ευρωπαϊκής χώρας. Κι όμως, οι αμερικανοί δεν μπορούν! Για να κάνουν ακόμη χειρότερα τα πράγματα, επιμένουν να χρησιμοποιούν οπλικά συστήματα – σύμβολα της αμερικανικής ισχύος, όπως είναι οι πύραυλοι Tomahawk, μαχητικά F-22 και στρατηγικά βομβαρδιστικά B-1Β. Τα F-22 Raptor είναι αεροσκάφη αεροπορικής κυριαρχίας πέμπτης γενεάς με ισχυρά χαρακτηριστικά stealth και δεν έχουν απολύτως καμία δουλειά να ρίχνουν βόμβες σε ομάδες ατάκτων, ενώ τα Β-1Β είναι στρατηγικά βομβαρδιστικά που σχεδιάστηκαν για να συμμετάσχουν σε έναν πόλεμο ευρείας κλίμακας εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης και να χρησιμοποιήσουν κυρίως πυρηνικά όπλα.

Η άσκοπη και μάταιη χρησιμοποίηση αυτών των υψηλής συμβολικής αξίας συστημάτων εντέλει λειτουργεί αποδομητικά στην εικόνα της αμερικανικής παντοδυναμίας. Πολύ απλά, όταν χρησιμοποιείς τα κορυφαία σου οπλικά συστήματα και δεν μπορείς να νικήσεις έναν τόσο μικρό εχθρό σε ένα τόσο βολικό πεδίο μάχης, τότε περνάς την εικόνα της απόλυτης αδυναμίας και βυθίζεσαι στην απαξίωση και την περιφρόνηση.

Αυτή ακριβώς είναι η μεγαλύτερη επιτυχία του ISIS, που θα του επιτρέψει να γίνει ακόμη πιο ισχυρό, να καθιερωθεί ως αιχμή του δόρατος του σουνιτικού Ισλάμ και να προσελκύσει ακόμη περισσότερους εθελοντές απ’ όλο τον κόσμο: ότι οι αμερικανοί το πολεμούν με τα πιο προηγμένα οπλικά τους συστήματα και αυτό εξακολουθεί να τους νικάει. Τα σύμβολα της ισχύος των ΗΠΑ στρέφονται εναντίον τους. Και, φυσικά, δεν είναι οι τζιχαντιστές του ISIS που ενδέχεται να θεωρήσουν ότι οι ΗΠΑ είναι πλέον αδύναμες, μία «χάρτινη τίγρη», για να θυμηθούμε τα διάσημα λόγια του Μάο Τσετούγκ, το ίδιο σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, πιθανώς θα σκεφτούν η Ρωσία, η Κίνα, το Ιράν, η Ιαπωνία και μία σειρά από άλλες χώρες κρίσιμης σημασίας του διεθνούς συστήματος, εχθροί και φίλοι. Και, φυσικά, η Τουρκία.

Η Τουρκία ταπεινώνει τις τρομοκρατημένες ΗΠΑ

Ακόμη χειρότερο, ίσως, πλήγμα για την εικόνα της αμερικανικής παντοδυναμίας είναι η συμπεριφορά της Άγκυρας. Η τελευταία, επιδεικνύοντας γεωπολιτικό κυνισμό και ψυχρή λογική, αρνείται πεισματικά να κάνει το παραμικρό για να διασώσει το Κομπάνι, παρακολουθώντας από απόσταση μερικών εκατοντάδων μέτρων τα τεκταινόμενα και αδιαφορώντας για τις πιέσεις που δέχεται από τη Δύση. Από μόνο του αυτό δεν θα ήταν ιδιαίτερο πρόβλημα για την εικόνα της αμερικανικής παντοδυναμίας, άλλος ένας σύμμαχος που αποδείχτηκε αναξιόπιστος. Το πρόβλημα είναι ότι οι αμερικανοί δεν φαίνεται να είναι σε θέση να πάψουν να έχουν σύμμαχο την Τουρκία, έστω κι αν αυτή δεν είναι πια τέτοιος. Έτσι, οδηγούνται σε ταπεινωτικές και παράλογες συμπεριφορές. Για παράδειγμα, ο αντιπρόεδρος Μπάιντε, που ψέλλισε μερικά πράγματα για την τουρκική στάση, αναγκάστηκε μετά να ζητήσει ταπεινωτικά συγνώμη, ενώ γενικότερα οι Ηνωμένες Πολιτείες ακολουθούν μία πολιτική ακραίου κατευνασμού έναντι της Τουρκίας, θυμίζοντας τη συμπεριφορά της Αγγλίας του Τσάμπερλεν προς τη Γερμανία του Χίτλερ.

Σε γενικές γραμμές, φαίνεται πως οι αμερικανοί φοβούνται ότι ο παραμικρός μικροκαβγάς με την Άγκυρα θα τους έθετε σε τροχιά σύγκρουσης μαζί της –σύγκρουση την οποία δεν θα μπορούσαν να διαχειριστούν. Έτσι, έχουν επιλέξει να υποκρίνονται ότι η Τουρκία παραμένει σύμμαχός τους, τη στιγμή που η τελευταία προωθεί ξεκάθαρα και επιδεικτικά τη δική της ατζέντα, μόνο και μόνο για να μην αναγκαστούν να οπισθοχωρήσουν «με την ουρά στα σκέλια» σε περίπτωση που φτάσουν σε κάποια έστω και λεκτική σύγκρουση με την τουρκική ηγεσία. Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ επιδεικνύουν γεωπολιτική συμπεριφορά κρατιδίου, κι αυτό είναι κάτι που θα έχει –απροσδιόριστες ακόμη- συνέπειες σε μεγάλο χωροχρονικό βάθος.

Κι ενώ δεν χωράνε δικαιολογίες ούτε έχουν νόημα οι λογικοφανείς εξηγήσεις των λατρευτών της αμερικανικής ισχύος, που επιμένουν να μιλούν για «πολύπλοκα σχέδια» της Ουάσιγκτον. Ακόμη κι αν θεωρήσουμε ότι όλα αυτά γίνονται για την εξυπηρέτηση «σκοτεινών» μακροχρόνιων και βαθύτερων σκοπών, όπως η περικύκλωση της Ρωσίας, και πάλι η εικόνα της αμερικανικής αδυναμίας και ταπείνωσης παραμένει. Και στον σημερινό κόσμο το φαίνεσθαι είναι πολλές φορές σημαντικότερο από το είναι των πραγμάτων. Η εικόνα είναι ένα πραγματικό γεωπολιτικό μέγεθος, και σε επίπεδο εικόνας οι ΗΠΑ υφίστανται συντριπτικό πλήγμα.

Κενό εξουσίας και ανάγκη ρεαλιστικής ελληνικής γεωστρατηγικής

Σε κάθε περίπτωση, στη Μέση Ανατολή δημιουργείται κενό εξουσίας, το οποίο θα προκαλέσει σεισμικά κύματα που θα φτάσουν και σε εμάς. Αυτό δεν είναι κάτι αναγκαία κακό για την Ελλάδα, Αντιθέτως, της προσφέρει δυνητικές ευκαιρίες τεράστιας αναβάθμισης του γεωπολιτικού της ρόλου. Αρκεί να αποφασίσει να αναγνώσει ρεαλιστικά τις εξελίξεις και να πάψει να είναι εγκλωβισμένη σε φανταστικούς κόσμους και εμμονές όπως είναι η παντοδυναμία των αμερικανών και η ύπαρξη της Ενωμένης Ευρώπης. Ειδικά η τελευταία, η οποία ευημερούσε, ζούσε και ανέπνεε μέσα στην προστατευτική γυάλα στην οποία την είχε τοποθετήσει η αμερικανική ισχύς από τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, τείνει σήμερα να καταστεί ένα κωμικό γεωπολιτικό (ψευδο)μέγεθος.

Θα πρέπει να κατανοήσουμε όσο το δυνατόν πιο σύντομα ότι, στον αποδομημένο κόσμο που βρίσκεται υπό διαμόρφωση, η Ευρωπαϊκή Ένωση ως έχει δεν μπορεί να επιβιώσει για πολύ. Αποτελεί ένα ιστορικό απολίθωμα και σύντομα θα συναντήσει το πεπρωμένο της. Η τράπουλα θα ξαναμοιραστεί και η Ελλάδα θα πρέπει να είναι στη μοιρασιά.

Αλλά για να συμβεί κάτι τέτοιο θα πρέπει πρώτα να έχει αποκτήσει εθνική στρατηγική και κυρίως να έχει αφήσει πίσω της, ολοκληρωτικά και αμετάκλητα, δουλικές και ανορθολογικές εμμονές του τύπου «ανήκομεν εις την Δύσιν» και «να διατηρήσουμε πάση θυσία την ευρωπαϊκή μας ταυτότητα και προοπτική».