Όταν η Κίνα θα ξυπνήσει, ο κόσμος θα τρέμει - Ναπολέων Βοναπάρτης

Αμερική vs Κίνα: Η μάχη για το μέλλον του κόσμου

Στις αρχές του 21ου αιώνα, ενώ η παγκόσμια Αυτοκρατορία με επίκεντρο την Ουάσιγκτον –μια Αυτοκρατορία που είναι η πιο ισχυρή, η πιο βίαιη και ταυτόχρονα η πιο εξελιγμένη και εκλεπτυσμένη που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα– απλώνει τα ορατά και αόρατα πλοκάμια της σ’ ολόκληρο τον κόσμο, πολλοί αναλυτές διαβλέπουν ήδη στον ορίζοντα το τέλος της και ταυτόχρονα το τέλος της κυριαρχίας της Δύσης στον πλανήτη Γη.

Η αμερικανική Αυτοκρατορία, που δεν γνωρίζει πλέον συμμάχους παρά μονάχα υποτελείς, δεν απειλείται μόνον από το αδιέξοδο του Δ’ Παγκόσμιου Πολέμου –μετά από δύο Θερμούς κι έναν Ψυχρό Πόλεμο στη διάρκεια του 20ου αιώνα– που η ίδια κήρυξε ενάντια στο φάντασμα της τρομοκρατίας. 

Απειλείται επίσης από το ενδεχόμενο «πληβειακών εξεγέρσεων» στο εσωτερικό της, από τους «νεοβάρβαρους» του Τρίτου Κόσμου, από το ενδεχόμενο διάσπασης σε Δυτικό (ΗΠΑ) και Ανατολικό (Ευρώπη) τμήμα, κατά τα πρότυπα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, και, τέλος, από την ανάδυση μιας ανταγωνιστικής «Καρχηδόνας», που θα αποτελέσει το αντίπαλο δέος της. 

Ποιος όμως έχει τα προσόντα να διαδραματίσει το ρόλο της «νέας Καρχηδόνας», που θα αμφισβητήσει την παντοκρατορία της υπερατλαντικής Νέας Ρώμης;

Μετά τη θεαματική «αποχώρηση» της Σοβιετικής Ένωσης –και της ιδεολογικής πρόκλησης του κομμουνισμού που υποτίθεται πως αντιπροσώπευε– από την παγκόσμια πολιτική σκηνή, που συνέβη εντελώς απροσδόκητα στις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι ΗΠΑ βιάστηκαν να διαλαλήσουν περίτρανα τη μονοκρατορία τους στον πλανήτη Γη. Πάνω στη βιασύνη τους ξέχασαν βέβαια ότι ουσιαστικά είναι μια νεαρή υπερδύναμη με περιορισμένο «κύκλο ζωής». 

Ξέχασαν ότι μόλις μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο πήραν τη σκυτάλη της οικονομικής «πλανηταρχίας» από την αποικιοκρατική Μεγάλη Βρετανία, η οποία γύρω στα 1850 «εκθρόνισε» την αυτοκρατορία της Κίνας ύστερα από 3.500 χρόνια συνεχούς πρωτοκαθεδρίας στο ζωτικό τομέα της οικονομικής παραγωγής! 

Μέχρι το 1500 η Κίνα ήταν η πιο τεχνολογικά και επιστημονικά εξελιγμένη χώρα στον κόσμο. Μέχρι το 1800 ήταν η πιο ισχυρή οικονομία στον κόσμο, ενώ πάντα ήταν η πολυπληθέστερη χώρα στον πλανήτη μας. Αλλά η Ιστορία εκδικείται αυτούς που την αγνοούν. Χάρη στον δημογραφικό της όγκο, στην αλματώδη της οικονομική ανάπτυξη και με μια πολεμική μηχανή σε διαρκή εξέλιξη, η Κίνα επανέρχεται δυναμικά διεκδικώντας την επιστροφή του «θρόνου» της, τον οποίο «σφετερίστηκαν» τελευταία οι προαναφερόμενες Δυτικές χώρες, κλείνοντας έτσι μια θλιβερή παρένθεση δυο αιώνων στη συνεχή μονοκρατορία της…

Το Ξύπνημα του Κόκκινου Δράκου

Όλα τα μεγέθη που αφορούν την Κίνα είναι τεράστια. Καταλαμβάνοντας έκταση 9.561.961τ.χλμ. –σχεδόν ίση με Ευρώπης– η Κίνα είναι η 3η σε έκταση χώρα στον κόσμο, ύστερα από τη Ρωσία και τον Καναδά. 

Αντίθετα όμως με αυτές τις δυο χώρες του βορείου ημισφαιρίου, που διαθέτουν τεράστιες ακατοίκητες εκτάσεις, η Κίνα, με εξαίρεση το δυτικό της τμήμα, είναι εξαιρετικά πυκνοκατοικημένη χώρα (135 κατ/τ.χλμ.) ιδιαίτερα στις ανατολικές περιοχές της (350 κατ/τ.χλμ.). Αυτό συμβαίνει επειδή η Κίνα είναι η πολυπληθέστερη χώρα του πλανήτη, διαθέτοντας ένα πληθυσμό που ξεπερνάει το 1.300.000.000 κατοίκους, δηλαδή το 21% του παγκόσμιου συνόλου! 

Παρά την αυστηρή πολιτική ελέγχου των γεννήσεων, ο κινεζικός πληθυσμός αυξάνεται κατά 12 εκατομμύρια ετησίως –μια ετήσια αύξηση μεγαλύτερη από τον πληθυσμό της Ελλάδας!– πράγμα που σημαίνει ότι ως το 2012 θα κατοικούν στην Κίνα 1,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι, Κινέζοι Χαν στην συντριπτική τους πλειοψηφία (92%).
Αυτός ο τεράστιος πληθυσμιακός όγκος της Κίνας είναι φυσικό ν’ ανησυχεί όχι μόνον τους γείτονες της, αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα, εφόσον οι δραστηριότητες μιας τέτοιας μάζας ανθρώπων επηρεάζουν καθοριστικά την παγκόσμια ζήτηση τροφίμων, την κατανάλωση ενέργειας και το περιβάλλον. 

Καθώς μάλιστα και οι οικονομικές δραστηριότητες αυτής της τεράστιας πληθυσμιακής μάζας επεκτείνονται με αλματώδη ρυθμό, είναι αναπόφευκτο να οδηγήσουν σε αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας και πρώτων υλών –κάτι που βλέπουμε ήδη με την έκρηξη των τιμών του πετρελαίου στα 65 δολάρια το βαρέλι–, αλλά και σε αύξηση της κινέζικης επιθετικότητας σε γειτονικές χώρες, που έχουν μεγάλα αποθέματα φυσικού πλούτου.

Η Ανάπτυξη της Κίνας Μετατοπίζει το Κέντρο Βάρους στην Ασία

Η Κίνα είναι εδώ και αρκετά χρόνια η ταχύτερα αναπτυσσόμενη χώρα στον κόσμο. Το ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) της διπλασιάζεται κάθε επτά χρόνια –ένας ρυθμός που κυμαίνεται μεταξύ 7-10% ετησίως! Το 2004 η κινεζική οικονομία αναπτύχθηκε με τον εκπληκτικό ρυθμό του 9,5%, ενώ για το 2005 προβλέπεται ανάπτυξη της τάξης του 8%. Αν αυτός ο ρυθμός διατηρηθεί, οι ειδικοί προβλέπουν ότι η κινεζική οικονομία θα ανέλθει στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης το αργότερο μέχρι το 2050 μ.Χ. Κάτι τέτοιο θα αλλάξει ριζικά τη γεωοικονομική εικόνα του πλανήτη μας. Και αυτό γιατί δεν μιλάμε για την οικονομική ανάπτυξη ενός έθνους 125 εκατομμυρίων, όπως είναι η Ιαπωνία, ή 290 εκατομμυρίων, όπως οι ΗΠΑ, αλλά για το 1/5 της ανθρωπότητας!

Αν και οι ειδικοί προβλέπουν μακροπρόθεσμα επιβράδυνση του κινεζικού ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης, η ανοδική πορεία του «Κόκκινου Δράκου» θα συνεχιστεί. H Κίνα, η ισχύς της οποίας γιγαντώνεται με την πάροδο του χρόνου, ασκεί ήδη μια ασφυκτική πίεση στην περιφέρεια της καθώς διεκδικεί το δικό της γεωοικονομικό και γεωπολιτικό ζωτικό χώρο. Όλοι οι γείτονες της, ανεξαρτήτως μεγέθους, τρέμουν και μόνον στη σκέψη ότι ο «Κόκκινος Δράκος» μπορεί ν’ αρχίσει να βρυχάται. Σε αυτή την περίπτωση θα συμβούν ευρύτατες ανακατατάξεις στην περιοχή της Άπω Ανατολής, που ήδη συγκεντρώνει πολύ μεγάλο μερίδιο του παγκόσμιου πλούτου (30%) και οι οικονομολόγοι προβλέπουν πως θα είναι το νέο οικονομικό κέντρο του πλανήτη τον 21ο αιώνα.

Αν ο Δράκος Αρχίσει να Βρυχάται…

Η Κίνα, χάρη στην οικονομική της μεγέθυνση και στην ενισχυμένη πολεμική της μηχανή που απέκτησε πρόσφατα και στόλο ανοικτής θαλάσσης, τείνει ν’ αποβάλει τον άχαρο ρόλο του «παθητικού γίγαντα», υιοθετώντας μια πιο ενεργητική, πιο επιθετική εξωτερική πολιτική. Ανεξάρτητα με το ποιος βρίσκεται στην εξουσία, η Κίνα παραμένει η μακροβιότερη αυτοκρατορία της Γης. 

Και αυτή η αυτοκρατορία, μετά από μια φάση συρρίκνωσης, φαίνεται ότι έχει περάσει στη φάση της επέκτασης. Η Κίνα πιέζει ολόκληρη σχεδόν την περιφέρεια της, διεκδικώντας ότι της είχε αφαιρεθεί κατά την περίοδο της «παρακμιακής απραξίας» της (1850-1950). Η ενσωμάτωση του Χονκ Κονγκ και του Μακάο το 1997 της άνοιξε απλώς την όρεξη. 

Η Ταϊβάν είναι ο επόμενος στόχος. Κατόπιν έρχεται η σειρά του αρχιπελάγους της νότιας Κινεζικής Θάλασσας και κατόπιν ολόκληρη η νοτιοανατολική Ασία, ίσως και η Σιβηρία…
Η Ιαπωνία, αν και η δεύτερη σε μέγεθος οικονομία στον κόσμο, είναι απλώς μια «σημαδούρα» απέναντι από τη γιγαντιαία Κίνα. 

Οι Σινο-ιαπωνικές σχέσεις ποτέ δεν ήταν ρόδινες. Οι Κινέζοι δεν ξεχνούν την ιαπωνική εισβολή στην Μαντζουρία και στην περιοχή της Σαγκάης στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και δεν συγχωρούν τα εγκλήματα του ιαπωνικού στρατού σε βάρος του κινεζικού λαού. Η Κίνα αντιμετωπίζει την Ιαπωνία ως ιστορικό αντίπαλο και ως προέκταση της αμερικανικής δύναμης στην περιοχή. Οι Κινέζοι θεωρούν ότι απειλούνται από την ανάδυση της Ιαπωνίας ως στρατιωτικής δύναμης, γεγονός που αναμοχλεύει τα εθνικιστικά αντανακλαστικά των Κινέζων. 

Στα μάτια της Κίνας οι σχέσεις που αναπτύσσει η Ιαπωνία με την Ταϊβάν αποσκοπούν στη δημιουργία ενός «Μαντζουκούο» (το προτεκτοράτο που ίδρυσαν το 1933 οι Ιάπωνες στη Μαντζουρία), δηλαδή ενός προγεφυρώματος, ενός κράτους-μαριονέτα, που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα του Τόκιο.

Η Ιαπωνία από την πλευρά της φοβάται για την ασφάλεια της από την άνοδο της Κίνας κι ανησυχεί από το ενδεχόμενο να απολέσει την πρωτοκαθεδρία της στην περιοχή. Θα αναγκαστεί έτσι να συγκλίνει όλο και περισσότερο με τα συμφέροντα των ΗΠΑ για να εμποδίσει την γεωπολιτική άνοδο της Κίνας στην Ασία. Οι Αμερικανοί θεωρούν την Ιαπωνία στενό τους σύμμαχο και θέλουν κατά κάποιο τρόπο να την αποδεσμεύσουν γεωπολιτικά από την Ασία και να τη μετατρέψουν σ’ ένα είδος ισοδύναμου της Μεγάλης Βρετανίας στην Ευρώπη: σ’ έναν προνομιούχο στρατιωτικό εταίρο της Αμερικής στον Ειρηνικό, με μια αντίληψη ξεχωριστής νησιώτικης ταυτότητας, που θα βοηθήσει την Ουάσιγκτον στην ανάσχεση της κινεζικής απειλής. 

Για να ανασχέσουν τη γεωπολιτική άνοδο της Κίνας οι Αμερικανοί ίσως μπουν στον πειρασμό να δημιουργήσουν στην ανατολική Ασία έναν αντι-κινεζικό συνασπισμό, με την Ιαπωνία, τη Νότιο Κορέα, την Ταϊβάν και τις Φιλιππίνες.

Αρκετοί ιστορικοί βλέπουν αρκετά κοινά στοιχεία ανάμεσα στη σημερινή κατάσταση της Κίνας και την αυτοκρατορική Γερμανία της δεκαετίας του 1890. Η Κίνα είναι μια ανερχόμενη δύναμη που θυμίζει αρκετά την αυτοκρατορική Γερμανία επί Κάιζερ, που ζήλευε τη Μεγάλη Βρετανία, εχθρεύονταν τη Γαλλία και περιφρονούσε τη Ρωσία. Η σημερινή Κίνα ζηλοφθονεί τις ΗΠΑ, απορρίπτει τη Ρωσία και πονοκεφαλιάζει με την Ιαπωνία, ενώ κλείνει πονηρά το μάτι της στην Ινδία. Όπως το 1890 κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πως 24 χρόνια αργότερα θα ξεσπούσε, εξ αιτίας της Γερμανίας, ο πολύνεκρος Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, έτσι και σήμερα κανείς δεν μπορεί να προδικάσει αν η Κίνα του 2030 ξεκινήσει κάτι παρόμοιο με αφορμή π.χ. την «απελευθέρωση» της Ταϊβάν. 

Η Κίνα το 2030 μπορεί κάλλιστα ν’ αποτελέσει την ισχυρότερη αντιαμερικανική δύναμη στον κόσμο ή να μεταμορφωθεί από τους Δυτικούς επενδυτές σ’ ένα άκακο «γιγαντιαίο Χονγκ Κονγκ».

Η Κίνα Είναι το «Κέντρο του Κόσμου»!

Η αλήθεια είναι ότι ιστορικά η Κίνα δεν υπήρξε ιδιαίτερα επεκτατική. Θα μπορούσε να κατακτήσει την Ασία αλλά δεν το έκανε. Θα μπορούσε να ανακαλύψει και να εποικίσει πρώτη την Αμερική αλλά δεν το έκανε. Το 1430 ο ναύαρχος Zheng He, αν και είχε στη διάθεση του έναν τεράστιο στόλο, έδωσε εντολή να σταματήσουν οι τεράστιες ναυτικές εκστρατείες της Κίνας, κατάργησε τον υπερπόντιο στόλο επιτρέποντας μόνο το παράκτιο εμπόριο. 

Η Κίνα κλείστηκε για άλλη μια φορά στον εαυτό της, τον οποίο και θεωρεί κέντρο του σύμπαντος. 

Πράγματι η Κίνα ονομάζει τον εαυτό της Chung-Hua, που σημαίνει «Μέσο Βασίλειο», με άλλα λόγια «κέντρο του κόσμου». Για την Κίνα ο χρόνος κυλάει με διαφορετικό ρυθμό από εκείνο της Αμερικής. Οι Κινέζοι δεν αντιλαμβάνονται το χρόνο με ημερομηνίες, αλλά τον τοποθετούν στη διάρκεια μιας δυναστείας που συμβαίνει σήμερα να είναι μια «κομμουνιστική δυναστεία» την οποία ίδρυσε ο Μάο.

Σήμερα όμως η Κίνα θέλει να βγει στ’ ανοικτά, θέλει να αποκτήσει «στόλο ανοικτής θαλάσσης» και να επεκτείνει τις ζώνες εκμετάλλευσης στις θάλασσες της νοτιοανατολικής Ασίας, διεκδικώντας το αρχιπέλαγος των νησιών Πάρασελ και Σπάρτλι.

Η Κίνα θα ήθελε πολύ να εκμεταλλευτεί και να εποικίσει τις απέραντες εκτάσεις της Σιβηρίας, που αντιπροσωπεύει ότι αντιπροσώπευε κάποτε για τους Αμερικανούς η Καλιφόρνια και η Αλάσκα μαζί: μια πηγή πρώτων υλών, μια ευκαιρία για κερδοφόρες επενδύσεις, ένα Ελντοράντο εύκολο πλουτισμό και ταυτόχρονα μια περιοχή εποίκισης για τα εκατομμύρια των Κινέζων που ασφυκτιούν. Κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που η Ρωσία, αν και ισχυρή πυρηνική δύναμη, αισθάνεται ανασφάλεια και συσφίγγει τις σχέσεις της με την Αμερική και την Ευρώπη.

Η Επερχόμενη Σύγκρουση Αμερικής με την Κίνα

Η Κίνα αναδύεται χωρίς τυμπανοκρουσίες και φανφάρες, αλλά αργά, σιωπηλά και μεγαλεπήβολα, όπως ταιριάζει στην πολιτιστική της ιδιαιτερότητα. Η Κίνα κινείται αργά προς μια μετα-κομουνιστική φάση, με κύριο χαρακτηριστικό την έντονη οικονομική ανάπτυξη και τη διαμόρφωση μιας νέας αυτοπεποίθησης και μιας νέας εθνικιστικής δύναμης. Τη δεκαετία του 1950 οι Σοβιετικοί ηγέτες καυχιόνταν ότι σε λίγα χρόνια θα «θάψουν» την Αμερική στην οικονομική πρόοδο. Οι Κινέζοι είναι πιο προσεκτικοί και δεν επιδίδονται σε μεγαλοστομίες. Αυτό όμως δεν καθησυχάζει τους γείτονες της, καθώς και την Αμερικανική Αυτοκρατορία.

Όλοι αντιμετωπίζουν πλέον με καχυποψία τις ηγεμονικές τάσεις της Κίνας, που με τον αέρα της ανερχόμενης υπερδύναμης εισβάλει δυναμικά στην παγκόσμια σκηνή. Δεν ανησυχούν μονάχα οι μικροί και οι μεγάλοι γείτονες της αλλά ακόμη και οι ίδιες οι ΗΠΑ, που διαβλέπουν την πρωτοκαθεδρία τους, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, να υποσκελίζεται από τη δυναμική άνοδο του «Κόκκινου Δράκου». 

Αν οι σημερινές τάσεις της κινεζικής οικονομίας διατηρηθούν τότε προβλέπεται πως μέχρι το έτος 2050 η Κίνα θα καταστεί υπ’ αριθμόν ένα παγκόσμια υπερδύναμη, τουλάχιστον στον οικονομικό τομέα, ενώ οι ΗΠΑ θα έχουν περάσει σε «δεύτερο πλάνο» ως συνηθισμένη πλέον δύναμη.

Αρκετοί αναλυτές στην Ουάσιγκτον πάσχουν ήδη από «σινοφοβία» και προσπαθούν να πείσουν την κυβέρνησή τους να ηγηθεί ενός μεγάλου αντικινεζικού συνασπισμού που θα ανακόψει την μεγαλειώδη ανάδυση της Κίνας στην ανατολική Ευρασία. Περιστασιακές εκστρατείες δαιμονοποίησης της Κίνας έχουν λάβει χώρα στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Τα δραματικά γεγονότα με τους φοιτητές στην πλατεία Τιάνανμέν το 1989 και η κατάσταση κατοχής στο Θιβέτ, θυμίζουν στους Αμερικανούς το «σατανικό» συνδυασμό της κομμουνιστικής καταπίεσης με τον αναδυόμενο κινεζικό εθνικισμό. 

Η αλήθεια είναι πως η σημερινή Κίνα ξεστρατίζει από το κομμουνιστικό σύστημα σ’ ένα ολιγαρχικό εθνικιστικό κρατισμό κι έτσι δεν είναι σε θέση να αποτελέσει έναν οικουμενικό ιδεολογικό πόλο, που θα αντιπαρατεθεί στις ΗΠΑ. Αντίθετα το κινέζικο σύστημα αισθάνεται ιδεολογικοπολιτικό τρωτό από τη Δύση.

Το σημερινό κινεζικό σύστημα είναι ένα υβρίδιο όπου συνυπάρχουν κατάλοιπα του κομμουνιστικού δογματισμού και γραφειοκρατίας με το δυναμικό καπιταλιστικό πνεύμα, που βασίζεται στις ξένες επενδύσεις.

Στις αρχές του 1999 ο αντιπρόεδρος της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής Ζανγκ Γουανιάν είχε δηλώσει πως «όντως υπάρχει η πιθανότητα να ξεσπάσει ένας πόλεμος περιορισμένης κλίμακας ανάμεσα στην Κίνα και στις ΗΠΑ». 

Ως γνωστόν το Μάιο του 1999 η αμερικανική αεροπορία βομβάρδισε «κατά λάθος - lol» την κινεζική πρεσβεία στο Βελιγράδι. Το Πεκίνο κατηγορεί την Αμερική για τις στενές σχέσεις και τη στρατιωτική στήριξη της Ταϊβάν. Τα στενά της Ταϊβάν αποτελούν συχνά περιοχή επίδειξης της κινεζικής ισχύος.

Το Σεπτέμβριο του 1999 η εφημερίδα του κινέζικου Χονγκ Κονγκ Ta kung Pao δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο «Οι Πολιτισμικές Ρίζες της Σινο-Αμερικανικής Σύγκρουσης», όπου αναφέρονταν πως «η σύγκρουση ανάμεσα στον κινεζικό και τον αμερικανικό πολιτισμό είναι σε βαθύτερο επίπεδο μια σύγκρουση ανάμεσα σ’ έναν πνευματικό και σ’ έναν κοσμικό τρόπο ζωής… Ο κινέζικος πολιτισμός υπογράμμιζε ανέκαθεν την ένωση του επουράνιου με το ανθρώπινο στοιχείο… Αντίθετα με την καταναλωτική και ηδονιστική συμπεριφορά που αναδύθηκε από τον αμερικανικό πολιτισμό».

Άσχετα πάντως με τις πολιτιστικές διαφορές η οικονομία φαίνεται πως ενώνει για την ώρα αυτές τις δύο χώρες. Και οι δύο του είναι αχόρταγες για πετρέλαιο, είναι δηλαδή Oilholics. Ειδικά η Κίνα είναι εξαρτημένη από τη συνεχόμενη ροή ξένων άμεσων επενδύσεων, από την εισαγωγή πρώτων υλών, και από την ανοικτή πρόσβαση στις μεγάλες ξένες αγορές για τα φθηνά της προϊόντα. Γι’ αυτό και έχει κάθε λόγο να συνεχίσει την ειρηνική της ανάδυση και να αποφύγει τις πολεμικές περιπέτειες.

Οι Προκλήσεις στη «Μεγάλη Πορεία» της Κίνας

Η Κίνα είναι πολύ μεγάλη για να αγνοηθεί. Για να παίξει όμως ρόλο παγκόσμιας υπερδύναμης ή αντίπαλου δέους των ΗΠΑ θα πρέπει να αποκτήσει τεράστιες στρατιωτικές και τεχνολογικές δυνατότητες, ισχυρή οικονομία και οικονομική επιρροή, αλλά και εκτεταμένη πολιτιστική ακτινοβολία. Υπάρχουν πολλές προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η Κίνα στο κοντινό της μέλλον, τις οποίες θα πρέπει να ξεπεράσει προκειμένου να καταστεί παγκόσμια δύναμη.

Η πρώτη πρόκληση είναι εκείνη του εκδημοκρατισμού. Η Κίνα εφαρμόζει για την ώρα το σύνθημα «μια χώρα, δύο συστήματα», αλλά για να συνεχίσει τη «μεγάλη πορεία» της προς την οικονομική ανάπτυξη θα πρέπει να εγκαταλείψει σταδιακά τον κεντρικό σχεδιασμό της οικονομίας της και να προσχωρήσει πλήρως στο καπιταλιστικό μπλοκ. Όμως, όσο η Κίνα θα αναπτύσσεται και θα γίνεται καπιταλιστική χώρα, τόσο θα αυξάνουν στο εσωτερικό της οι πιέσεις των ανερχόμενων κοινωνικών ομάδων για εκδημοκρατισμό και ανθρώπινα δικαιώματα. 

Σ’ αυτή την περίπτωση ή οι σκληροπυρηνικοί του καθεστώτος θα αντιδράσουν κατασταλτικά ή θα συμβεί μια κάποιας μορφής «βελούδινη επανάσταση», που θα φέρει στην εξουσία τη νέα αστική τάξη της Κίνας που σε λίγα χρόνια θα αριθμεί 100 εκατομμύρια. Αν πάντως η Κίνα γίνει δημοκρατική –πράγμα δύσκολο για μια χώρα 1,3 δισεκατομμυρίων κατοίκων με αυτοκρατορική παράδοση χιλιετηρίδων– οι πιέσεις που θα ασκεί στον περίγυρο της θα αμβλυνθούν. Όχι όμως και οι φιλοδοξίες της να διαδραματίσει μια παγκόσμια αποστολή υποσκελίζοντας τις ΗΠΑ.

Η δεύτερη πρόκληση που θα αντιμετωπίσει η Κίνα αφορά στις τεράστιες οικονομικές ανισότητες μεταξύ της παράκτιας αναπτυγμένης ζώνης και του υποανάπτυκτου και αχανές αγροτικού εσωτερικού της –μια ανισότητα που θυμίζει την οικονομική διαφορά βόρειας και νότιας Ιταλίας. Είναι γεγονός πως οι μισθοί στην περιοχή της Σαγκάης, μιας ζώνης που έχει προσελκύσει τις περισσότερες ξένες επενδύσεις, είναι πενταπλάσιοι και δεκαπλάσιοι σε σχέση μ’ εκείνους στις πόλεις του εσωτερικού της Κίνας. Αυτή τη στιγμή περίπου 400 εκατομμύρια Κινέζοι ζουν στις πόλεις και άλλα 900 εκατομμύρια σε χωριά του εσωτερικού. 

Από αυτά υπολογίζεται πως 300 με 400 εκατομμύρια θα αναζητήσουν σύντομα την τύχη τους στις πόλεις, οδηγώντας στην πληθυσμιακή του γιγάντωση. Θα μπορέσει άραγε η Κίνα να απορροφήσει αυτές τις μάζες των αγροτών και να εκσυγχρονίσει το εσωτερικό της ή μήπως θα διασπαστεί;

Η άλλη πρόκληση έχει να κάνει με την κατάσταση των μειονοτήτων και τις αυξανόμενες απαιτήσεις τους για δικαιώματα και απόσχιση. Αν και οι Χαν αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού της χώρας (92%), εντούτοις στην επικράτεια της Κίνας ζουν πάνω από 60 εκατομμύρια μέλη μειονοτήτων, που κατέχουν τη μισή έκταση της χώρας και τα ¾ των συνοριακών περιοχών της! 

Κορεάτες, Μογγόλοι και Τουρκμένοι του Σινκιάνγκ έχουν ομοεθνείς από την άλλη πλευρά των συνόρων, όπως και οι Τσουάνγκ στο νότο, που συγγενεύουν με τους Ταϊλανδούς. Από την άλλη οι Θιβετιανοί αντιστέκονται όσο κανείς άλλος στην αφομοίωση τους στην κινέζικη κουλτούρα, ενώ ο Δαλαϊ Λάμα έχει καταφέρει να διεθνοποιήσει το ζήτημα της κινεζικής κατοχής στο Θιβέτ. Οι Χαν από την πλευρά τους επιδίδονται σε μια πολιτική αποικισμού των μειονοτικών εδαφών, πράγμα που προκαλεί τις έντονες αντιδράσεις των μειονοτήτων. Μια εξέγερση των μειονοτικών πληθυσμών δεν θα πρέπει να μας παραξενεύει, ιδιαίτερα σε περίπτωση εκδημοκρατισμού της Κίνας. Θα έχει άραγε η Κίνα την ίδια μοίρα με τη γείτονα της, τη Σοβιετική Ένωση;

Η τελευταία πρόκληση που καλείται ν’ αντιμετωπίσει η Κίνα είναι η δημογραφική πρόκληση και συγκεκριμένα η επικείμενη γήρανση του πληθυσμού της. Η Κίνα μετά το 2025 θα γεράσει με ταχύτερο ρυθμό απ’ ό,τι οι Δυτικές χώρες. Επειδή από τη δεκαετία του 1970 στην Κίνα επικράτησε η πολιτική «ένα παιδί ανά οικογένεια», όταν οι προηγούμενες γενιές αρχίσουν να γερνάνε (από το 2025 και μετά) θα υπάρχουν πολύ λιγότεροι νέοι για να τους αντικαταστήσουν. Μετά το 2025 θα υπάρχουν στην Κίνα περίπου 300 εκατομμύρια ηλικιωμένοι, ένα τεράστιο παθητικό που ίσως «ψαλιδίσει» τις φιλοδοξίες ανάδειξης του Κόκκινου Δράκου σε παγκόσμια υπερδύναμη. 

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά και ο Πολ Γουάλας, συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Ηλικιακός Σεισμός: «Σε μια εικοσαετία η Κίνα θα γίνει μια κοινωνία με έντονο δημογραφικό πρόβλημα εξαιτίας της ταχύτατης γήρανσης του πληθυσμού της». Έτσι σε δύο δεκαετίες η Κίνα θα πάψει να αποτελεί μια δεξαμενή φθηνών εργατικών χεριών και ίσως αναγκαστεί να εισαγάγει μετανάστες από τη γειτονική Ινδία.

Παρά τα προβλήματα και τις προκλήσεις η Κίνα θα καταφέρει τελικά να ισχυροποιήσει τη θέση της και να γίνει η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη στον κόσμο πριν από τα μέσα του 21ου αιώνα. Ωστόσο, τουλάχιστον μέχρι το 2025μ.Χ., η Αμερική θα συνεχίσει να είναι η κυρίαρχη δύναμη στον πλανήτη μας, αλλά η πρωτοκαθεδρία της θ’ αρχίσει να αμφισβητείται. 

Σε γεωπολιτικό επίπεδο είναι σίγουρο ότι η Ουάσιγκτον θα μετατοπίσει το κέντρο βάρους του ενδιαφέροντος της από την Ευρώπη προς την Άπω Ανατολή, στοχεύοντας ενδεχομένως σε μια στρατηγική ανάσχεσης της Κίνας που θα αποτελέσει το επόμενο αντίπαλο δέος. Η Ευρασία, που κατοικείται από το 75% του πληθυσμού της Γης και αντιπροσωπεύει το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ, θα συνεχίσει να βρίσκεται στο επίκεντρο του αμερικανικού ενδιαφέροντος.

Ακόμη πάντως κι αν η Αμερική επιχειρήσει να ανασχέσει τη γεωπολιτική άνοδο της Κίνας δεν είναι σίγουρο πως θα τα καταφέρει, καθώς η κεκτημένη ταχύτητα είναι ήδη μεγάλη. 

Θα πρέπει να συνυπάρξουν πολλοί λόγοι για ν’ ανακοπεί η δυναμική ανατολή του άστρου της Κίνας στο γεωπολιτικό στερέωμα του 21ου αιώνα.