Η φορολογική λεηλασία στην Ελλάδα τον 4ο αιώνα Π.Κ.Χ.

Η φορολογική λεηλασία στην Ελλάδα τον 4ο π.Χ. αιώνα η κρατική λεηλασία του πλούτου, δεν είναι νέο φαινόμενο στην Ελλάδα

Του Ευθύμη Μαραμή

Το 353 π.Χ., καθώς ξεσπούσαν βίαιες συγκρούσεις στην αρχαία Ελλάδα, ένας πλούσιος Αθηναίος έγραφε θρηνώντας στα απομνημονεύματα του:

Όταν ήμουν παιδί, ο πλούτος θεωρούταν ως κάτι … τόσο αξιοθαύμαστο που σχεδόν όλοι ήθελαν να κατέχουν μεγαλύτερη περιουσία και περισσότερα από όσα είχαν. Τώρα, ένας άνθρωπος πρέπει να να υπερασπιστεί τον εαυτό του αν είναι πλούσιος, σαν να είναι το χειρότερο των εγκλημάτων.

Η Αρχαία Ελλάδα είχε διαιρεθεί βαθιά εκείνη την εποχή. Οι ευκαιρίες από τη νέα «τεχνολογία» και τις νέες εμπορικές διαδρομές δημιούργησαν πολύ πλούτο για πολλούς ανθρώπους. Άλλοι όμως είχαν μείνει πίσω.

Ο Πλάτωνας ονόμασε την κατάσταση ως «οι δύο πόλεις» της Αθήνας – «μία η πόλη των φτωχών, η άλλη των πλουσίων, η μία σε πόλεμο με την άλλη».

Τελικά, οι φτωχότεροι πολίτες μπόρεσαν να αναλάβουν τον έλεγχο της πολυτιμότερης δημοκρατίας της αρχαίας Ελλάδας. Και, θέτοντας τους εαυτούς τους σταθερά ως επικεφαλής του ελέγχου των κρατικών θεσμών, οι νέοι πολιτικοί κατέληξαν στους πιο εφευρετικούς τρόπους αύξησης φόρων, κατάσχεσης περιουσιών και αναδιανομής του πλούτου.

Διπλασίασαν τους φόρους. Οι εισαγωγικοί δασμοί και τα τέλη εξαγωγής αυξήθηκαν. Οι φόροι μεταβίβασης ακίνητης περιουσίας εκτινάχτηκαν.

Και παρόλο που οι πόλεις-κράτη βρίσκονταν σε μια εποχή σχετικής ειρήνης, η κυβέρνηση συνέχιζε να συλλέγει ένα ειδικό «φόρο πολέμου» για να γεμίζει τα ταμεία της. Φυσικά στόχευαν πρώτα τους πλουσιότερους πολίτες. Αλλά οι μέθοδοι τους δεν λειτουργούσαν. Οι φτωχοί παρέμεναν φτωχοί. Έτσι, η κυβέρνηση αύξησε ακόμα περισσότερο τους φόρους και «διεύρυνε τη φορολογική βάση» καθώς συμπεριέλαβε και το μεγαλύτερο μέρος της μεσαίας τάξης.

Το κυβερνητικό σχέδιο εξακολούθησε να μην λειτουργεί.

Δεν μπορούσαν να συνειδητοποιήσουν ότι η κλοπή των χρημάτων των ανθρώπων δεν δημιουργεί μακροπρόθεσμη ευημερία. Εν τω μεταξύ, το εμπόριο και η οικονομική ανάπτυξη πάγωσαν. Όποιος είχε οποιοδήποτε πλούτο, αποταμιεύσεις ή περιουσιακά στοιχεία επικεντρώθηκε σχεδόν αποκλειστικά στην προστασία των περιουσιακών του στοιχείων από τις κυβερνητικές κατασχέσεις.

Το 355 π.Χ. η κυβέρνηση καθιέρωσε μια νέα, ειδική αστυνομική δύναμη για να κατάσχει τα περιουσιακά στοιχεία και να φυλακίζει πολλούς πολίτες.

Οι βίαιες εστίες έγιναν καθημερινότητα και ξέσπασαν πολεμικές συγκρούσεις. Τον 4ο αιώνα π.Χ., οι φτωχότερες τάξεις στο Άργος και τη Μυτιλήνη συγκροτήθηκαν σε ληστρικά σώματα και σφαγίασαν πάνω από 1.200 πλούσιους πολίτες.

Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν τόσο απασχολημένοι με το να σκοτώνονται μεταξύ τους για να κλέβει ο ένας τον άλλο, ώστε όταν εισέβαλε ο Φίλιππος της Μακεδονίας, καλωσορίστηκε στην πραγματικότητα ως απελευθερωτής.

Αυτό είναι ένα από τα θέματα της αρχαίας ιστορίας, που συνεχίζει ξανά και ξανά να επαναλαμβάνεται, παρά τα οδυνηρά του αποτελέσματα: κάθε φορά που υπάρχει μια παραγωγική τάξη, πάντα υπάρχουν αυτοί που σκοπεύουν να την ληστέψουν. Το βλέπουμε ακόμα 2000+ χρόνια αργότερα.

***

Τα στοιχεία είναι από την «Παγκόσμιο Ιστορία του Πολιτισμού», του Αμερικανού συγγραφέα Will Durant, (εκδοτικός οίκος Αφοί Συρόπουλοι Ο.Ε., έκδοση 1969). Τα στοιχεία παρουσιάζονται υπό την οπτική της «Ελεύθερης Αγοράς» και όχι της παγκόσμιας και Ελληνικής αριστερόστροφης ιντελιγκέντσιας.